Nie bez powodu aronię nazywa się czarnym złotem, która odznacza się wyjątkowo wysoką, w porównaniu do innych owoców, zawartością ciemnych naturalnych barwników roślinnych – polifenoli. Aronia jest w szczególności zasobna w antocyjany, które odpowiadają za jej prawie czarne zabarwienie.
Co ważne, związki te wykazują silne właściwości przeciwutleniające, czyli potrafią neutralizować negatywne działanie wolnych rodników. Udowodniono, że rozwój tzw. chorób cywilizacyjnych związany jest ze stresem oksydacyjnym, wywołanym właśnie przez nadmiar wolnych rodników w organizmie, dlatego surowce o tak wysokiej zawartości przeciwutleniaczy powinny być wykorzystywane do produkcji żywności funkcjonalnej, którą możecie dostać w naszym sklepie. Więcej na temat aronii przeczytacie w niniejszym tekście.
Owoce jagodowe
Obecnie trwa sezon na owoce jagodowe. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje aronia czarnoowocowa (Aroni melanocarpa), która odznacza się wyjątkowo wysoką, w porównaniu do innych owoców, zawartością ciemnych naturalnych barwników roślinnych – polifenoli.
Aronia jest w szczególności zasobna w antocyjany, które odpowiadają za jej prawie czarne zabarwienie. Co ważne, związki te wykazują silne właściwości przeciwutleniające, czyli potrafią neutralizować negatywne działanie wolnych rodników. Udowodniono, że rozwój tzw. chorób cywilizacyjnych związany jest ze stresem oksydacyjnym, wywołanym właśnie przez nadmiar wolnych rodników w organizmie, dlatego surowce o tak wysokiej zawartości przeciwutleniaczy powinny być wykorzystywane do produkcji żywności funkcjonalnej. Z aronii, która uprawiamy w naszym gospodarstwie przygotowujemy szereg przetworów: syrop, dżem, ocet.
Aronia czarnoowocowa (Aronia melanocarpa)
Aronia czarnoowocowa pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej. Jest blisko spokrewniona z jarząbem pospolitym, czyli jarzębiną. Rośnie w postaci silnie rozgałęzionego krzewu, którego wysokość może dochodzić do 2,5 m. Owoce aronii czarnoowocowej wykazują bogaty oraz zróżnicowany skład chemiczny uzależniony od sposobu uprawy i warunków atmosferycznych w okresie wegetacji.
Liczne właściwości prozdrowotne związków zawartych w owocach aronii uwarunkowały próby ich wykorzystania w medycynie oraz przemyśle farmaceutycznym. Wykazano, że stosowanie antocyjanin pochodzących z owoców aronii czarnoowocowej powoduje zmniejszenie stężenia ołowiu, miedzi i glinu w krwinkach czerwonych.
Pierwiastki te mają istotny wpływ na tworzenie wolnych rodników. Dlatego wyciąg z aronii wykorzystuje się do produkcji preparatów farmakologicznych, w tym licznych suplementów diety pomagających w procesie odtruwania organizmu.
Kosmetologia to kolejna dziedzina, w której antocyjany z owoców aronii znalazły swoje zastosowanie – wchodzą w skład preparatów dermatologiczno-kosmetycznych. Żele zawierające 0,01-0,1% antocyjanów z aronii chronią skórę przed szkodliwym promieniowaniem UV. Wynika to z ich zdolności do absorpcji promieni UV (o długości fali 240 i 290 nm oraz w mniejszym stopniu 290-320 nm).
Według licznych badań naukowych najbogatszym źródłem polifenoli są owoce aronii czarnoowocowej.
| Owoce | Całkowita zawartość polifenoli [mg/100g owoców |
| Aronia | 2080 |
| Czarna porzeczka | 560 |
| Wiśnie | 460 |
| Truskawki | 225 |
| Jeżyna | 248 |
| Malina | 126 |
| Borówka | 525 |
| Borówka amerykańska | 181 – 585 |
| żurawina | 120 – 315 |
| śliwka | 211 – 323 |
| Jabłko | 252 – 357 |
| Badana substancja | |
| sucha masa | 17,36 |
| witamina C | 10,38 |
| polifenole ogółem | 328,75 |
| kwasy fenolowe ogółem | 102,07 |
| kwas galusowy | 0,53 |
| kwas chlorogenowy | 93,80 |
| kwas kawowy | 0,24 |
| kwas p-kumarynowy | 0,10 |
| kwas ferulowy | 2,64 |
| kwas benzoesowy | 4,74 |
| flawonoidy ogółem | 19,75 |
| rutynozyd-3-O-kwercetyny | 16,76 |
| myrycetyna | 2,62 |
| kwercetyna | 0,37 |
| anotocyjany ogółem | 206,92 |
| glikozyd-3,5-di-O-cyjanidyny | 203,16 |
| galaktozyd-3,5-di-O-cyjanidyny | 3,76 |
Wzrost świadomości konsumentów, co do związku pomiędzy zdrowiem a prawidłowym żywieniem przyczynia się do większej uważności podczas codziennych wyborów żywieniowych. Z uwagi na swoje cenne właściwości oraz wielokierunkowy mechanizm działania, włączenie na stałe do diety owoców i przetworów z aronii może być skuteczną alternatywą dla przyjmowania syntetycznych leków i suplementów. Ze względu na dość nieprzyjemny cierpki smak świeżych owoców aronii zdecydowanie częściej wybierane są przygotowane z niej przetwory. W Polsce najczęściej sięga się po sok i syrop z aronii. Można je kupić tu.
Aronia na wzmocnienie odporności
„Wszystkie łąki i pastwiska, wszystkie góry i pagórki są aptekami”
(Philippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim (1493-1514))
Rośliny są bardzo dobrym źródłem związków bioaktywnych o właściwościach prozdrowotnych, dzięki czemu mogą chronić przed wieloma chorobami, dlatego powinny być polecane w profilaktyce zdrowotnej.
Przepis na aroniowy eliksir
Składniki:
- herbata
- korzeń imbiru
- cytryna
- miód
- syrop z aronii
Przygotowanie:
Zaparzyć ulubiony napar herbaciany (u nas napar malinowy), poczekać aż lekko ostygnie i dodać po 2 plasterki cytryny i imbiru, 2 łyżki soku z aronii i dosłodzić miodem. Taka mieszanka będzie wykazywała silne właściwości wzmacniające organizm, których tak bardzo potrzebujemy przez rozpoczynającym się okresem jesiennym.
Właściwości składników aroniowego eliksiru:
Imbir
Jest bardzo cennym surowcem używanym w medycynie konwencjonalnej i ziołolecznictwie. Należy do środków silnie pobudzających i rozgrzewających, a także wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Imbir zawiera wiele substancji biologicznie czynnych determinujących jego właściwości prozdrowotne. Miarą jego wartości prozdrowotnych jest zawartość olejku eterycznego i gingerolu, które odpowiadają także za jego charakterystyczny smak.
Cytryna
Stanowi dobre źródło witaminy C, która pomaga wzmocnić odporność organizmu. Cytryna zawiera również wiele substancji o działaniu biologicznie czynnym, takich jak rutyna, która zapobiega utracie witaminy C z organizmu i uszczelnia naczynia krwionośne, a także limonen, który neutralizuje wolne rodniki.
Miód
Swoje właściwości zawdzięcza zawartym witaminom, mikroelementom, a także nadtlenkowi wodoru, dzięki któremu posiada działanie antyseptyczne. Należy jednak pamiętać, by rozpuszczać go w ciepłej, ale nie gorącej wodzie. Dodatkowo miód posiada właściwości nawilżające, a więc złagodzi objawy bólu gardła i kaszel.
Sok z aronii
Podnosi naturalną odporność organizmu. Zawiera sporą dawkę witaminy C i antocyjanów, które wspomagają układ odpornościowy, przez co pomagają chronić organizm przed chorobami. Ponadto antocyjany wykazują działanie uszczelniające naczynia krwionośne, dzięki czemu zapewniają odpowiednią ich elastyczność i poprawiają ukrwienie. Zarówno witamina C jak i antocyjany zawarte w aronii neutralizują szkodliwe wolne rodniki oraz chronią organizm przed wirusami i bakteriami. Nie bez powodu aronię zaleca się w przypadku obniżonej odporności, w okresach jesienno-zimowych oraz w celu wzmocnienie organizmu po przebytej chorobie.
dr inż. Alicja Ponder
Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW w Warszawie
Katedra Żywności Funkcjonalnej i Ekologicznej
Zakład Żywności Ekologicznej
Źródła:
- Białek, M., Rutkowska, J., & Hallmann, E. (2012). Aronia czarnoowocowa (Aronia melanocarpa) jako potencjalny składnik żywności funkcjonalnej. Żywność Nauka Technologia Jakość, 6(85), 21-30.
- Jakobek L., Seruga M., Medvidovic-Kosanovic M., Novak I.: Antioxidant activity and polyphenols of aronia in comparison to other berry species. Agriculturae Conspectus Scientificus, 2007, 72 (4), 301-306.
- Sikora J., Markowicz M., Mikiciuk-Olasik E.: Rola i właĞciwoĞci lecznicze aronii czarnoowocowej w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Bromat. Chem. Toksykol., 2009, XLII, 10-17.
- Szajdek A., Borowska E. J.: Bioactive compounds and health-promoting properties of berry fruits: a review. Plant. Foods Hum. Nutr., 2008, 63, 147-156.
- Wawer I.: Aronia. Polski Paradoks. AGROPHARM S.A., Warszawa 200.
- Ponder, A., Morka, M., & Hallmann, E. (2018). Study of antioxidant compounds in fruits: saskatoon berry, black chokeberry and black cherry. Przemysł Spożywczy.
