Piżmowa, prowansalska, makaronowa i hokkaido to tylko kilka odmian dyni jadalnej. Jej częścią jadalną są duże owoce, a inaczej nazywane jadalnymi jagodami. Dynie mogą osiągać masę równą nawet 200 kilogramów. Jednak najbardziej wartościowe w tym warzywie jest zawarte w nim bogactwo składników żywieniowych. Miąższ dyni to przede wszystkim olbrzymia dawka karotenoidów, witamin i składników mineralnych. W dodatku to warzywo ma wiele zastosowań, nie tylko w przemyśle spożywczym, ale może posłużyć nam jako element dekoracyjny. Powycinana dynia to nieodłączny symbol Halloween.
Wyjątkowo silne moce karotenoidów
Żółtopomarańczowy miąższ dyni to bogactwo przede wszystkim grupy naturalnych barwników roślinnych – karotenoidów, które uczestniczą w procesie fotosyntezy chroniąc chloroplasty rośliny przed fotoutleniającym uszkodzeniem. Barwniki te odgrywają również istotną rolę w ludzkim organizmie – wspomagają system immunologiczny, dzięki swoim właściwościom przeciwutleniającym zmniejszają ryzyko występowania nowotworów, a także zapobiegają występowaniu chorób oczu, serca i skóry.
Dwa główne karotenoidy, które znajdują się w dyni, to luteina (naturalny filtr chroniący oko przed promieniowaniem UVA i UVB) i likopen (zmniejsza ryzyko występowania zawału serca i rozwoju nowotworów, w szczególności raka prostaty, a także zwiększa odporność skóry na promieniowanie słoneczne). Ponadto, w szczególności odmiany tego warzywa, które charakteryzują się silnie pomarańczowym zabarwieniem miąższu zawierają duże ilości karotenu (głównie α i β), który w przewodzie pokarmowym przekształca się w witaminę A. Witamina A bierze udział w wielu procesach zachodzących w naszym organizmie. Odpowiada m.in. za wzmacnianie odporności, stan szkliwa nazębnego, prawidłowe widzenie i wygląd skóry.
D jak dynia czyli alfabet zdrowia
Owoce dyni zawierają również szereg witamin C, E, B6, B1, B2, B3 (PP), K, folianów, a także składników mineralnych takich jak: potas, fosfor, magnez, żelazo i selen. Warzywo to odznacza się wysoką zawartości suchej masy owoców, a co za tym idzie wysoką zawartością błonnika, który działa łagodząco i regenerująco na przewód pokarmowy człowieka. Cenną częścią dyni są także pestki dyni, które zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe oraz stanowią najbardziej przystępne źródło organicznego, łatwo przyswajalnego cynku (odpowiedzialnego za zdrowy wygląd skóry, włosów i paznokci, a także szybsze gojenie się ran).
Jaką dynię wybrać?
Przy wyborze dyni istotny jest przede wszystkim wygląd owocu – stopień nasycenia zabarwienia miąższu, ładne wybarwienie skórki oraz nieznaczne jej występowanie, co ułatwi wykorzystanie dyni. Zabarwienie miąższu zależne jest od zawartość β-karotenu. Ciemnopomarańczowe owoce zawierają go więcej, zaś jasnożółte – mniej. Dodatkową ważną cechą przy wyborze owoców dyni jest zawartość suchej masy. Owoce, które zawierają jej więcej, jednocześnie będą zawierały więcej cennych składników, m.in. takich jak witaminy, składniki mineralne, błonnik czy pektyny. Takie dynie są bardziej jędrne i zbite, dzięki czemu mogą stanowić idealny surowiec do przyrządzania z nich przetworów.
Mało kalorii w dyni
Owoce dyni są niskokaloryczne (około 28 kcal w 100 g), zawierają wiele cennych składników żywieniowych, a co najważniejsze są bardzo smaczne. Mają jednak pewien mankament – wysoki indeks glikemiczny (75). Jednak zjedzenie jednej porcji nie będzie miało większego wpływu na poziom glukozy we krwi i związanych z tym konsekwencji. Dynia w prawie 90% składa się z wody i zawiera stosunkowo mało węglowodanów (7-8 g/100 g świeżej masy), co powoduje, że ma ona niski ładunek glikemiczny. W praktyce wygląda to następująco: dynia ma wysoki indeks glikemiczny (75), ale przeciętna porcja dyni ważąca 100 gram zawiera 8 g węglowodanów, a więc jej ładunek glikemiczny wynosi zaledwie 6, czyli ma niską wartość. Niektóre produkty mogą mieć wysoki indeks glikemiczny, ale ze względu na małą zawartość węglowodanów nie mają większego wpływu na poziom glukozy i insuliny we krwi.
Dynia nie tylko do jedzenia
Dynię można wykorzystać zarówno do przygotowania dań słonych, jak i słodkich. Jej miąższ jest smacznym i wartościowym komponentem dodawanym do różnych potraw przeznaczonych dla dorosłych i dzieci, jak np zupy. Warzywo to ma wiele zastosowań, nie tylko w przemyśle spożywczym, ale może posłużyć nam jako element dekoracyjny. Powycinana dynia to nieodłączny symbol Halloween.
Dynia to przede wszystkim olbrzymia dawka karotenoidów, witamin i składników mineralnych. Żółtopomarańczowy miąższ dyni zawiera przede wszystkim grupę naturalnych barwników roślinnych – karotenoidów. Dwa główne karotenoidy, które znajdziemy w dyni, to luteina (naturalny filtr chroniący oko przed promieniowaniem UVA i UVB) i likopen (zmniejsza ryzyko zawału serca i rozwoju nowotworów, w szczególności raka prostaty, a także zwiększa odporność skóry na promieniowanie słoneczne). Ponadto, odmiany tego warzywa charakteryzujące się silnie pomarańczowym zabarwieniem miąższu zawierają duże ilości karotenu (głównie α i β), który w przewodzie pokarmowym przekształca się w witaminę A. Owoce dyni zawierają również szereg innych witamin C, E, B6, B1, B2, B3 (PP), K, folianów, a także składników mineralnych takich jak: potas, fosfor, magnez, żelazo, cynk i selen.
dr inż. Alicja Ponder
Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW w Warszawie
Katedra Żywności Funkcjonalnej i Ekologicznej
Zakład Żywności Ekologicznej
Bibliografia
- Chen, L., & Huang, G. (2019). Antioxidant activities of phosphorylated pumpkin polysaccharide. International journal of biological macromolecules, 125, 256-261.
- Guiné, R. P., Pinho, S., & Barroca, M. J. (2011). Study of the convective drying of pumpkin (Cucurbita maxima). Food and bioproducts processing, 89(4), 422-428.
- Bhat, M. A., & Bhat, A. (2013). Study on physico-chemical characteristics of pumpkin blended cake. Journal of Food Processing and Technology, 4(9), 4.
- Rezig, L., Chouaibi, M., Msaada, K., & Hamdi, S. (2012). Chemical composition and profile characterisation of pumpkin (Cucurbita maxima) seed oil. Industrial Crops and Products, 37(1), 82-87.
- Procida, G., Stancher, B., Cateni, F., & Zacchigna, M. (2013). Chemical composition and functional characterisation of commercial pumpkin seed oil. Journal of the Science of Food and Agriculture, 93(5), 1035-1041.
- Nawirska-Olszańska, A., Kita, A., Biesiada, A., Sokół-Łętowska, A., & Kucharska, A. Z. (2013). Characteristics of antioxidant activity and composition of pumpkin seed oils in 12 cultivars. Food chemistry, 139(1-4), 155-161.
- Kim, M. Y., Kim, E. J., Kim, Y. N., Choi, C., & Lee, B. H. (2012). Comparison of the chemical compositions and nutritive values of various pumpkin (Cucurbitaceae) species and parts. Nutrition research and practice, 6(1), 21-27.
