Popularne nowalijki wydają się dobrze nam znane, jednak istnieje kilka mniej oczywistych faktów na ich temat. Przygotowaliśmy dla was spis najważniejszych informacji na temat rzodkiewki, młodej kapusty, szczypiorku i innych warzyw, które pojawiają się z początkiem wiosny. W naszych wcześniejszych wpisach znajdziecie informacje, czy warto dać się skusić nowalijkom.
Rzodkiewka – królowa nowalijek:
- Garść rzodkiewek to jedynie 15 kcal.
- Należy do rodziny kapustowatych.
- Nie musi być różowa. Pozbawiona czerwonych barwników przybiera barwę białą. Jednak jej różowa forma jest dużo bardziej wartościowa.
- Nie zawsze jest okrągła. Istnieją odmiany, które posiadają kształt podłużny.
- Można ją spożywać nie tylko w formie surowej, ale również doskonale nadaje się do kiszenia.
- Jest dobrym źródłem witaminy C i witamin z grupy B.
- Przez cały rok można spożywać jej kiełki, które również są bardzo wartościowe.
Szczypiorek – zielony skarb:
- Należy do rodziny czosnkowatych.
- Jest dobrym źródłem kwasu foliowego, który jest witaminą niezwykle ważną dla kobiet w ciąży.
- Zawiera spore ilości siarki, która pozytywnie wpływa na wygląd włosów, skóry i paznokci.
- Zawiera olejki eteryczne o właściwościach antybakteryjnych i antywirusowych.
Botwina kontra boćwina:
- To nic innego jak liście i łodygi różnych odmian buraka.
- Botwinę pozyskujemy z buraka ćwikłowego, a boćwinę – z buraka liściowego, zwanego też szpinakowym.
- Boćwina ma większe i twardsze liście o bardziej intensywnym smaku. W Polsce jest jednak mało popularna i rzadko uprawiana. Bez problemu dostaniemy za to botwinkę, którą możemy jeść w całości – od korzenia po liście.
- Botwina jest niskokaloryczna – w 100 g świeżych liści znajduje się zaledwie 20 kilokalorii.
- Botwina jest bardzo dobrym źródłem witamin z grupy B, które odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, odgrywają istotną rolę przy działaniu narządu wzroku oraz przyczyniają się do utrzymania dobrego stanu skóry.
- Badania naukowe wykazały, że liście botwiny zawierają duże ilości kwasu syringowego, który pełni funkcję przeciwutleniacza, ale także posiada właściwości stabilizujące poziom glukozy we krwi.
- W liściach i łodygach buraka znajduje się kwas szczawiowy, który jest substancją antyodżywczą.
Sezon ogórkowy:
- Barwa skórki ogórka jest przeważnie ciemnozielona, ale z upływem czasu zmienia się w żółtą lub nawet pomarańczową; zależnie od odmiany jest gładka lub brodawkowata.
- Ogórki szklarniowe mają ok. 30 cm długości i gładką skórkę, zaś ogórki gruntowe – od 10 do 15 cm.
- Kiszone ogórki są dobrym źródłem kwasu mlekowego (naturalnego probiotyku), a także witaminy C i witamin z grupy B.
- Jeśli podczas uprawy występuje susza lub gwałtowne zmiany temperatury albo gdy gleba jest uboga w azot, w ogórkach wytwarza się kukurbitacyna – substancja powodująca gorzki smak.
- Ogórki zawierają także askorbinazę, która jest enzymem neutralizującym witaminę C.
- Ogórek w prawie 97% składa się z wody, w związku z czym jest warzywem mało
kalorycznym (12 kcal w 100 g świeżej masy).
Pomidory na zdrowie:
- Do Europy owoce pomidorów zostały przywiezione w 1496 roku przez Krzysztofa
Kolumba razem z ziemniakami i tytoniem. - Swoje właściwości prozdrowotne pomidory zawdzięczają zawartości związków
biologicznie czynnych, w szczególności witaminy C oraz karotenoidów (likopenu i
beta-karotenu). - Głównym cennym związkiem, jaki można znaleźć w pomidorze jest likopen. Istnieje
hipoteza, że pełni on istotną rolę w ludzkim systemie odpornościowym. Poza tym jest substancją niepolarną (wykazuje powinowactwo do tłuszczów), w związku z tym zmniejsza syntezę „złego” cholesterolu (LDL), a podwyższa aktywność frakcji HDL. - Likopen jest bardzo silnym przeciwutleniaczem i może zapobiegać poważnym schorzeniom jak np. chorobom serca i nowotwory.
- Co ciekawe, biodostępność likopenu wzrasta w wyniku obróbki cieplnej pomidorów. Oznacza to, że jest lepiej przyswajany przez organizm, jeśli znajduje się w przetworach, np. soku, koncentracie czy ketchupie.
Młoda kapusta:
- Młoda kapusta różni się od tej występującej później – ma bardziej kruche liście o intensywnie zielonym zabarwieniu, jest słodsza i łagodniejsza w smaku.
- Powszechnie uważa się, że dania z kapusty są ciężkostrawne. Rzeczywiście, potrawy kapustne przeważnie są ciężkie i kaloryczne, ponieważ zazwyczaj przyrządza się je z dodatkiem tłustego mięsa i innych ciężkostrawnych dodatków. Jednak kapusta sama w sobie jest niskokaloryczna. Zawiera zaledwie 40 kcal w 100 g.
- Niemniej jednak warzywo to należy do grupy wzdymających, co oznacza, że niektórzy faktycznie mogą po jej spożyciu cierpieć na różne dolegliwości układu pokarmowego. Aby uniknąć nieprzyjemności trawiennych, można zastosować prosty sposób – gotować kapustę z dodatkiem przypraw ułatwiających trawienie np. kminkiem, majerankiem, koprem włoskim lub imbirem.
- Warzywo to zawiera duże ilości witaminy C – jest jej mniej więcej tyle samo co w cytrynie (30-36 mg w 100 g świeżej masy), a jak wiadomo kapustę spożywa się w większej ilości.
- Warto pamiętać, że warzyw kapustnych (w tym kapusty) nie powinny spożywać zbyt często osoby cierpiące na schorzenia tarczycy. Zawarte w niej substancje wolotwórcze (goitryna i progoitryna) utrudniają przyswajanie jodu, co może prowadzić do niedoborów tego pierwiastka w organizmie.
dr inż. Alicja Ponder
Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW w Warszawie
Katedra Żywności Funkcjonalnej i Ekologicznej
Zakład Żywności Ekologicznej
